Niepokoją was uzależniające aplikacje instalowane na telefonach? Martwi was rola, jaką Facebook odegrał w wygranych przez Donalda Trumpa wyborach? Rana Foroohar, dziennikarka „Financial Times” zajmująca się globalną gospodarką, da wam jeszcze więcej powodów do niepokoju, ale na szczęście po lekturze jej książki Nie czyń zła będziecie wiedzieć, jak możemy się temu sprzeciwić, tworząc rozwiązania wspierające innowacje, a równocześnie chroniące nas przed mroczną stroną cyfrowych technologii.
„Nie czyń zła” to pamiętny pierwszy wers oryginalnego kodeksu postępowania przyjętego przez Google’a, który dzisiaj wydaje się już tylko osobliwym reliktem pochodzącym z początków działalności firmy. Dzisiaj utopia, do której niegdyś dążyli założyciele większości firm Big Tech, coraz bardziej przypomina dystopię – od cyfrowej inwigilacji i utraty prywatności przez szerzenie fałszywych informacji i mowę nienawiści po drapieżne algorytmy, których celem są bezbronni i słabi, oraz produkty, które zostały wymyślone w ten sposób, by manipulować naszymi pragnieniami.
Jak to się stało, że znaleźliśmy się w tym miejscu? W jaki sposób te przedsięwzięcia, niegdyś idealistyczne i pełne animuszu, zamieniły się w pazerne monopole dysponujące siłą wystarczającą do wpływania na wyniki wyborów, wchłonięcia wszystkich należących do nas danych i zagarnięcia lwiej części korporacyjnego bogactwa, wymykając się równocześnie wszelkim regulacjom i unikając płacenia podatków?
Dolina królów
Bogactwo zebrane przez internetowych gigantów jest zdumiewające. Kapitalizacja rynkowa pięciu firm okrzykniętych wspólnym mianem FAANG – Facebooka, Apple’a, Amazona, Netfliksa i Google’a – przekracza obecnie wartość gospodarki Francji. Pod względem liczby użytkowników sam Facebook jest liczniejszy niż najludniejszy kraj na świecie – Chiny. Wielkość, skala i prędkość sektora Big Tech powodują, że trudno go monitorować i jeszcze trudniej kontrolować. A kiedy duże firmy stawały się coraz większe, odbywało się to ze szkodą dla pozostałej części gospodarki. W ciągu ostatnich 20 lat, kiedy następował wzrost sektora Big Tech, przestała istnieć ponad połowa spółek publicznych. Nasza gospodarka uległa silnej koncentracji, na czym ucierpiała zarówno dynamika działalności gospodarczej, jak i przedsiębiorczość. Osiągnęliśmy punkt zwrotny, w którym interesy największych firm technologicznych oraz klientów i obywateli, którym teoretycznie miały one służyć, przestały być zbieżne. Zmiany wywołane przez Big Tech stały się najbardziej palącymi problemami naszych czasów. Co więcej, zmiany, które zaszły w ciągu ostatnich 20 lat, są tylko pierwszym etapem rozpisanego na wiele dekad okresu przejściowego poprzedzającego nastanie epoki gospodarki cyfrowej, równającej się pod względem transformacyjnej mocy jedynie z rewolucją przemysłową. A kiedy to się już dokona, może się okazać, że skutki będą jeszcze dalej idące, przekształcając naturę demokracji liberalnej, kapitalizmu, a nawet samej ludzkości.
Budowanie lepszego systemu
Nikt nie jest w stanie zatrzymać biegu technologii – ani nikt nie powinien. Z zamętem można jednak i trzeba radzić sobie lepiej, niż robiliśmy to dotychczas, i narzucić pewne ograniczenia branży technologicznej, która stała się potężniejsza niż niejedno państwo. Rana Foroohar, dziennikarka „Financial Times” zajmująca się globalną gospodarką, wskazuje rozwiązania wspierające innowacje i umożliwiające dzielenie się dobrobytem w znacznie większej niż dotychczas skali, a równocześnie chroniące ludzi przed mroczną stroną technologii cyfrowych. Jej książka jest próbą rzucenia światła na sprawy związane z Big Tech, które powinny nas niepokoić, i na to, co możemy zrobić, żeby je naprawić. Porusza m.in. takie zagadnienia, jak prawo cyfrowej własności, przepisy dotyczące prywatności, zasady odpowiedzialności, wolność słowa, konsekwencje zbierania i przetwarzania danych dla konkurencyjności gospodarki i bezpieczeństwa narodowego, wpływ zmian wywołanych przez algorytmy na rynek pracy czy zdrowie i dobro użytkowników technologii cyfrowych. Książka Nie czyń zła ma być dzwonkiem alarmowym nie tylko dla tych, którzy podejmują decyzje i zajmują wysokie stanowiska, ale również dla wszystkich wierzących w przyszłość, w której z punktu widzenia jednostek i społeczeństwa korzyści z innowacyjnych rozwiązań i postępu technologicznego przeważają nad kosztami. Bo ogrom zmian, z którymi musimy się zmierzyć, i waga spraw, które ryzykujemy, jeżeli nam się nie uda, wymagają uważnego namysłu i ponadpodziałowej współpracy.
Wybrane opinie o książce:
Książka wykracza daleko poza samo omówienie problemów gospodarczych związanych z zakłóceniami rynku i potęgą monopoli, ponieważ autorka analizuje również szersze społeczne implikacje działalności firm z Doliny Krzemowej funkcjonujących w sposób nieskrępowany i niemal nieuregulowany. Foroohar pokazuje, że zasada „Nie czyń zła” wprawdzie inspirowała gigantów Doliny Krzemowej na początku ich działalności, została jednak porzucona dawno temu.
prof. Joseph E. Stiglitz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii
Nowa książka Rany Foroohar pokazuje, że firmy Big Tech na stałe znalazły się poza zasięgiem systemu podatkowego dzięki wykorzystaniu tych samych nieprzejrzystych sztuczek finansowych i efektu skali, do których uciekały się duże banki tuż przed kryzysem finansowym. Jej niecierpiące zwłoki przesłanie brzmi: „Tak, naprawdę żyjemy w Matriksie” i najwyższy już czas wstać z kolan i sprzeciwić się naszym algorytmicznym władcom.
Cathy O’Neil, autorka bestsellera „New York Timesa” Broń matematycznej zagłady, dyrektor generalna firmy konsultingowej ORCAA
O autorce:
Rana Foroohar – dziennikarka pisząca o globalnym biznesie i zastępczyni redaktora naczelnego w „Financial Times” oraz komentatorka ekonomiczna w telewizji CNN. W 2018 roku otrzymała nagrodę Best in Business przyznawaną przez Towarzystwo na rzecz Promocji i Rozwoju Literatury Biznesowej w uznaniu dla jej publicystyki poświęconej największym światowym firmom technologicznym. Wcześniej była zastępczynią redaktora naczelnego „Time” odpowiedzialną za dział biznesowy i ekonomiczny, a także komentatorką piszącą o sprawach gospodarczych w tej samej redakcji. Foroohar przez trzynaście lat pracowała w „Newsweeku”, gdzie była redaktorką zajmującą się gospodarką i sprawami zagranicznymi oraz korespondentką zagraniczną. Zdobyła wówczas nagrodę Petera R. Weitza przyznawaną przez amerykańską Fundację Marshalla za reportaże o sprawach transatlantyckich. Jest również laureatką nagród i stypendiów instytucji takich jak Szkoła Zaawansowanych Studiów Międzynarodowych w Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa czy Centrum na rzecz Wymiany Kulturalnej i Technologicznej między Wschodem a Zachodem.
Rana Foroohar „Nie czyń zła. Jak Big Tech zdradził swoje ideały i nas wszystkich”
Przekład: Piotr Cypryański
http://www.poltext.pl/b2684-nie-czyn-zla.htm