28 października br. zacznie obowiązywać większość przepisów znowelizowanego prawa geologicznego i górniczego. Przewidują prawną ochronę obszarów ze złożami strategicznymi, co - zdaniem ekspertów - uniemożliwi realizację wielu prywatnych i publicznych inwestycji – podał Portalsamorzadowy.pl.
Podpisana 1 września 2023 roku przez prezydenta nowelizacja prawa geologicznego i górniczego przewiduje istotną zarówno dla samorządów, jaki i prywatnych właścicieli gruntów prawną ochronę obszarów ze złożami strategicznymi. Większość przepisów tej nowelizacji wchodzi w życie już 28 października 2023 r. – napisano.
Regulacja ma między innymi zapewnić odpowiednią ochronę złóż kopalin w Polsce, usprawnić działalności organów nadzoru górniczego oraz zreformować działalność państwowej służby geologicznej – wyjaśniono.
Nowelizacja wprowadza definicję "złoża strategicznego" oraz ustanawia postępowanie w sprawie uznania złoża za strategiczne, a także zakłada utworzenie wykazu złóż strategicznych. Złoże strategiczne to - zgodnie z ustawą - złoże kopaliny, które ze względu na jego znaczenie dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju podlega szczególnej ochronie prawnej – wskazano w treści.
Eksperci przestrzegają jednak, że przewidziana nowelizacją ochrona złoża może uniemożliwić realizację jakichkolwiek prywatnych i publicznych inwestycji, blokując rozwój danego terenu - stwierdzono.
- Decyzję o tym, że Kowalskiemu nie wolno zbudować domu na własnej działce, a gminie nowej drogi czy szkoły, podejmie arbitralnie minister w Warszawie - komentował po przyjęciu noweli przez Sejm Miłosz Jakubowski, radca prawny z Fundacji Frank Bold.
W lipcu 2023 r. przedstawiciele tej fundacji wspólnie z samorządowcami ze Stowarzyszenia “Samorząd dla Zrównoważonego Rozwoju" zwrócili się z apelem do senatorów o odrzucenie przyjętej w czerwcu br. przez Sejm ustawy nowelizującej prawo geologiczne i górnicze – czytamy w informacji.
Autorzy apelu zwracali uwagę, że według nich planowane przepisy pozwolą ministrowi klimatu i środowiska arbitralnie decydować o tym, które złoża w Polsce zostaną uznane za strategiczne i gdzie w związku z tym wprowadzić np. zakaz zabudowy - napiasano.
Podkreślili, że nowe przepisy są niekorzystne dla właścicieli gruntów lub ich użytkowników wieczystych, na których resort znajdzie owe strategiczne złoża. Nie mogą oni uczestniczyć w postępowaniu w tej sprawie, a do tego ministerstwo klimatu może zakazać zabudowania gruntu. Posiadacz działki nie otrzyma też z tego powodu odszkodowania od państwa.
Zdaniem Miłosza Jakubowskiego z punktu widzenia właściciela gruntu jest "zdecydowanie korzystniej zostać wywłaszczonym".
- Wykluczenie właściciela gruntu z postępowania i poinformowanie go po fakcie, że jego nieruchomość zostaje objęta zakazem zabudowy, w połączeniu z brakiem drogi odwoławczej i pozbawieniem prawa do odszkodowania jest dla mnie szokujące. Podobnie jak informacja, którą ministerstwo podało w uzasadnieniu do projektu, że zakaz nie spowoduje obniżenia wartości gruntu –powiedział prawnik w lipcu 2023 r. w rozmowie z „Dziennikiem Gazeta Prawna”.
Przypomniano, że Sejm przyjął 17 sierpnia 2023 r. nowelizację prawa geologicznego i górniczego. Miesiąc wcześniej (14 lipca br.) Senat podjął uchwałę wnoszącą o odrzucenie nowelizacji w całości.
Za przyjęciem ustawy (a tym samym odrzuceniem uchwały Senatu wnoszącej o odrzucenie nowelizacji) głosowało 227 posłów. Przeciwko zmianom w prawie geologicznym i górniczym opowiedziało się 219, a jeden poseł wstrzymał się od głosu.¬ 1 września br. prezydent podpisał znowelizowane przepisy, których większość zacznie obowiązywać już od 28 października 2023 r. – podano.
Przepisy zawarte w nowelizacji prawa geologicznego są bardzo istotne między innymi dla jednostek samorządu terytorialnego, ponieważ dotyczą chociażby terenów planowanych pod publiczne inwestycje – wyjaśnił serwis.
- W decyzji uznającej złoże kopaliny za złoże strategiczne minister właściwy do spraw środowiska może wskazać konieczność wprowadzenia zakazu trwałej zabudowy lub zakazu innego zagospodarowania wyznaczonego obszaru złoża strategicznego oraz zobowiązać jednostki samorządu terytorialnego do uwzględnienia tych zakazów w aktach planistycznych - czytamy w uzasadnieniu uchwały Senatu, którą w sierpniu odrzuciła sejmowa większość uchwalając tym samym nowe zasady ochrony złóż uznanych za strategiczne dla państwa.
Nowelizacja zaostrza zasady ujawniania złóż kopalin przez gminy i województwa, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach ogólnych oraz w planach zagospodarowania przestrzennego województw.
Wprowadza też obowiązek ustanawiania przez gminy zakazu trwałej zabudowy lub innego zagospodarowania obszarów złóż strategicznych w sposób, który wyłączyłby możliwość zagospodarowania złoża strategicznego w przyszłości – napisano dalej.
Ponadto nowelizacja zwiększa nadzór wojewodów nad aktami planowania przestrzennego gmin w zakresie ujawniania w nich złóż kopalin oraz nad wprowadzaniem przez gminy zakazu trwałej zabudowy lub innego zagospodarowania obszarów złóż strategicznych. Jak uzasadniał rząd na etapie projektowania nowelizacji, jej kluczowe cele to między innymi:
• wprowadzenie do prawa geologicznego i górniczego instrumentów prawnych związanych z transformacją energetyczno-klimatyczną;
• liberalizacja oraz uporządkowanie przepisów regulujących działalność prowadzoną na podstawie prawa geologicznego i górniczego;
• zmiana przepisów regulujących działalność państwowej służby geologicznej.
Nowe przepisy pozwolą również na szersze niż obecnie prowadzenie podziemnego składowania dwutlenku węgla (CCS), także przez podmioty komercyjne. Ponadto mają umożliwić podziemne magazynowanie wodoru, co jest ważne ze względu na istotną rolę wodoru w procesach dekarbonizacji – napisano dalej.
Przeciwnicy nowelizacji prawa geologicznego i górniczego wskazują na jej możliwą niekonstytucyjność, naruszenie prawa własności oraz kompetencji samorządów – wyjaśnił serwis.
Chodzi o nieuznanie gminy za stronę postępowania i wykluczenie samorządu z procesu decyzyjnego, brak możliwości odwołania od decyzji o uznaniu złoża za strategiczne oraz brak odszkodowania dla właścicieli nieruchomości położonych na strategicznych złożach – podano dalej.
Zwolennicy regulacji przekonują, że ustawa wychodzi naprzeciw samorządom, porządkując planistykę i prowadząc do uwolnienia dużej części chronionych obecnie złóż na potrzeby gmin, skupiając się na ochronie złóż uznanych za strategiczne. Ustawa wprowadza też instrumenty ułatwiające transformację energetyczną, dotyczące np. składowania dwutlenku węgla w górotworze oraz podziemnego magazynowania wodoru.
Przedstawiciele rządu nie zgadzają się z zarzutami, że zaproponowane rozwiązania są niezgodne z konstytucją. Jak przekonywali, ustawa nie narusza prawa własności i umożliwi uwolnienie spod ochrony ok. 55 tys. ha spośród ponad 130 tys. hektarów krajowych złóż kopalin. Według rządu, na takie decyzje czeka wiele gmin, które posadowione są na złożach i nie mogą się rozbudowywać – napisano w podsumowaniu. (jmk)
Foto: YouTube // egornik.pl
Źródło: Portalsamorzadowy.pl