Firma dokonywała wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru przy zastosowaniu mechanizmu krajowego odwrotnego obciążenia. W złożonej deklaracji nie ujęła części faktur, nie wykazując tym samym kwoty VAT w należnej wysokości. Po upływie 3 miesięcy dostrzegła swój błąd i złożyła korektę zeznania podatkowego oraz wpłaciła należny VAT wraz z odsetkami. Jednak po zapoznaniu się z orzecznictwem unijnego trybunału wystąpiła do skarbówki o zwrot zapłaconych odsetek. Organy nie chciały zwrócić pieniędzy. Spółka wygrała w sądzie.
Przedsiębiorca dokonywał WNT z odwrotnym obciążeniem
Polska spółka z o.o. nabywała usługi z zagranicy. Nabywała też towary od podatników VAT przy zastosowaniu mechanizmu krajowego odwrotnego obciążenia, co oznacza, iż jako nabywca była podmiotem zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT. Spółka nie uwzględniła kwot podatku należnego w deklaracji złożonej w okresie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Potem, w terminie późniejszym niż 3 miesiące, złożyła korektę, wykazując nieujęte w pierwotnych deklaracjach kwoty podatku należnego. Następnie pokryła zaległości podatkowe wynikające z korekty wraz z odsetkami.
Polskie przepisy ustawy o VAT sprzeczne z dyrektywą unijną
Jednak w maju 2019 r. spółka, powołując się na unijną dyrektywę VAT, stwierdziła, że uzależnienie skutków rozliczenia VAT od terminu, w jakim zostanie rozliczony import usług czy też WNT w przypadku, gdy nie występuje nawet potencjalne ryzyko popełnienia oszustwa lub nadużycia prawa, jest niezgodne z wyrażonymi w unijnej dyrektywie zasadami: proporcjonalności, skuteczności i neutralności. W konsekwencji brak jest podstaw do obciążenia spółki obowiązkiem zapłaty odsetek za zwłokę, a więc powinny one zostać jej zwrócone. W związku z powyższym spółka stanęła na stanowisku, że w przedmiotowym zakresie obowiązujące od 1 stycznia 2017 r. przepisy polskiej ustawy o VAT są sprzeczne z ww. unijną dyrektywą.
Choć spółka skorygowała rozliczenie i uregulowała należności, to i tak musi zapłacić odsetki
Organy podatkowe obu instancji odmówiły spółce zwrotu. Najpierw naczelnik urzędu skarbowego, a za nim dyrektor izby administracji skarbowej stwierdzili, że przedsiębiorca jest zobowiązany do zapłaty odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych powstałych wskutek przesunięcia w czasie terminu realizacji ciążących na nim obowiązków związanych z zadeklarowaniem VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dla których podatnikiem VAT jest nabywca, w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia.
Organy wskazały na art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b) ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu WNT w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do tych towarów powstał obowiązek podatkowy. Jako że w przedmiotowej sprawie spółka nie dochowała tego 3-miesiecznego terminu, po jego upływie powstała zaległość podatkowa, od której fiskus może naliczać odsetki.
Korzystne dla przedsiębiorców orzecznictwo TSUE
W wyroku z 4 sierpnia br. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku orzekł na korzyść spółki. Przywołał orzeczenie TSUE z 18 marca 2021 r., w którym Trybunał uznał, iż niezgodne z dyrektywą VAT są polskie przepisy uzależniające prawo do neutralnego rozpoznania transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów od tego, aby VAT należny był wykazany w prawidłowej deklaracji podatkowej złożonej w terminie 3 kolejnych miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.
TSUE zauważył, że na podstawie art. 180 i 182 dyrektywy VAT podatnik może zostać upoważniony do dokonania odliczenia, przy spełnieniu wymogów określonych w prawie krajowym, nawet jeśli nie wykonał swego prawa w okresie, w którym prawo to powstało. Państwa członkowskie mogą zatem przyjąć, na podstawie art. 273 dyrektywy VAT, środki w celu zapewnienia prawidłowego poboru podatku i zapobiegania oszustwom podatkowym. Środki te nie mogą jednak wykraczać poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia ww. celów. Nie mogą też naruszać fundamentalnej zasady neutralności VAT.
Przepisy mają karać oszustów, a nie każdego przedsiębiorcę
Uchylając niekorzystne dla przedsiębiorcy decyzje organów skarbowych obu instancji, gdański sąd orzekł: „Przepisy ustawy o VAT powinny być interpretowane w taki sposób, aby podatek nie był obciążeniem dla przedsiębiorców, zarówno w aspekcie odliczenia, jak i odsetek związanych z ewentualną zaległością wynikającą z niedochowania wymogów formalnych odliczenia, zwłaszcza w sytuacji, gdy (…) niewykazanie podatku należnego w terminie 3-miesięcznym, nie ma na celu obejścia prawa lub unikania opodatkowania, a w sprawie organy nie kwestionowały spełnienia materialnych warunków prawa do odliczenia” (wyrok WSA w Gdańsku z 4 sierpnia 2021 r., sygn. akt I SA/Gd 590/20).
Podsumowanie
To kolejne bardzo ważne dla przedsiębiorców rozstrzygnięcie polskiego sądu, wydane po wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z marca 2021 r. Przedsiębiorcy nie mogą być karani naliczaniem odsetek za zwłokę tylko z powodu nierozliczenia VAT w 3-miesięcznym terminie, o którym mowa w przepisach polskiej ustawy o podatku od towarów i usług, jeśli przyczyną tego opóźnienia nie był zamiar uniknięcia opodatkowania czy popełnienia oszustwa VAT. Warto więc zrewidować swoje rozliczenia ze skarbówką, bo być może w świetle najnowszej linii orzeczniczej sądów znajdą się firmy, które mogą domagać się od fiskusa zwrotu odsetek zapłaconych od zaległości podatkowej powstałej z tytułu rozliczenia VAT w okresie późniejszym niż 3 miesiące. Niniejszy wyrok to również drogowskaz dla tych, którzy dopiero będą regulować wynikające z korekty deklaracji VAT zaległości podatkowe.
Foto: Księgowość-Infor
Robert Nogacki, radca prawny, Kancelaria Prawna Skarbiec