Co miesiąc urzędnicy sprawdzają po kilka, a nawet kilkadziesiąt kont podatników. W ciągu ostatniego roku w sumie prześwietlili rachunki 212 razy. Dużo więcej fiskus wszczyna postępowań karnoskarbowych — ponad 2 tysiące miesięcznie. Takie dane przekazało Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytania Business Insidera.
Od lipca 2022 r. skarbówka może łatwo sprawdzać konta podatników. Formalnie urzędnicy muszą mieć jakieś podejrzenia. W praktyce po sprawdzeniu konta nic nie musi się wydarzyć. Podatnik nie musi więc nawet wiedzieć, że skarbówka zajrzała mu na konto. Nie musi też informować o "wejściu" na rachunek. O takim przypadku serwis informował już w grudniu zeszłego roku – napisano w informacji.
Z najnowszych danych Ministerstwa Finansów (MF) wynika, że od lipca 2022 r. do lipca 2023 r. takich wejść było 212 – podano w treści.
— Dane MF pokazują, że skala prześwietlania rachunków bankowych osób fizycznych nie jest znacząca. Średnio, w ciągu ostatnich 12 miesięcy, w trakcie prowadzonych postępowań przygotowawczych oraz czynności wyjaśniających organy podatkowe sprawdzały rachunki w około 1 proc. przypadków. Można postawić tezę, że instytucja ta nie jest na razie nadużywana – skomentował Michał Roszkowski, radca prawny, doradca podatkowy i partner w Accreo.
Jak napisano w informacji, niepokojące są natomiast dane dotyczące postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych. Wytłumaczono, co to oznacza.
Na sprawdzanie naszych kont pozwala art. 48 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Nowelizacja z lipca 2022 r. spowodowała, że skarbówka może zajrzeć na konta w bankach czy SKOKach dużo szybciej, niż przed zmianami – wyjaśnił serwis.
Przed lipcem 2022 r. naczelnicy urzędów skarbowych mogli uzyskać informacje z kont dopiero po wszczęciu formalnej kontroli lub postępowania podatkowego. Po zmianie jest to możliwe już w trakcie prowadzonego postępowania przygotowawczego. Jaka to różnica? Kolosalna! O kontroli fiskus musi wcześniej poinformować podatnika. O postępowaniu przygotowawczym w sprawie karnoskarbowej lub karnej w ogóle nie musi informować podatnika – tłumaczył serwis.
— Od lipca zeszłego roku weryfikacja rachunków bankowych może odbywać się w związku z wszczęciem postępowania przygotowawczego lub czynności sprawdzających, zanim zostaną postawione zarzuty konkretnej osobie. Dopiero wówczas osoba ta staje się podejrzanym i uzyskuje określone uprawnienia jako strona postępowania, w szczególności możliwość wglądu w akta sprawy. W tej sytuacji podejrzany ma również możliwość uzyskania wiedzy o czynnościach procesowych organu. Wcześniej nie ma takiej możliwości – wyjaśniał Michał Roszkowski.
W efekcie, od lipca 2022 r. skarbówka może szybko i sprawnie dowiedzieć się nie tylko, że mamy rachunek w banku, konto oszczędnościowe, lokatę czy kredyty, ale też, jakie były obroty, jakie kwoty na rachunek wpływały, za co płaciliśmy, komu, ile mamy jeszcze kredytu do zapłaty, jak jest on zabezpieczony (np. hipoteką) itd. – stwierdzono.
Skarbówka przekonywała, że nie będzie nadużywała prawa wynikającego z art. 48 ustawy o KAS. Natomiast Bartosz Zbaraszczuk, Szef KAS, zapewniał w rozmowie z Business Insiderem, że przepis nie będzie nadużywany ani stosowany "ot tak, z ciekawości urzędnika".
Ministerstwo Finansów przedstawiło serwisowi szczegółowe dane o liczbie kont, jakie sprawdzili naczelnicy urzędów skarbowych oraz o liczbie wszczętych postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych i karnych, w okresie od lipca 2022 r. do lipca 2023 r. O ile rok temu wszczęło 1970 postępowań, to w lipcu 2023 r. już 2485. To wzrost o 26 proc. – wskazano.
— Uprawnienie naczelników urzędów skarbowych wynikające z art. 48 ustawy o KAS, na mocy którego otrzymali dostęp do informacji bankowych, jest przez nich wykorzystywana bardzo rzadko i tylko w uzasadnionych przypadkach — podkreśliło Ministerstwo Finansów.
Resort dodał, że naczelnicy urzędów skarbowych mogą występować do banków o informacje dotyczące osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, pełnomocników wskazanych rachunków bankowych, w sytuacji, gdy postępowanie przygotowawcze jest prowadzone w związku z czynami popełnionymi w zakresie działalności tych osób.
— Przepis art. 48 ustawy o KAS nie może być stosowany bez uzasadnionej przyczyny i bez powiązania z popełnionymi czynami, które są przedmiotem prowadzonego już postępowania przygotowawczego. Uzyskane od banku informacje mogą być wykorzystane wyłącznie w konkretnym postępowaniu przygotowawczym – stwierdził resort. Oznacza to — dodał — że naczelnicy urzędów skarbowych korzystają z tego uprawnienia jedynie w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego i co ważne, po formalnym wszczęciu postępowania przygotowawczego.
— Podatnicy nie muszą się zatem obawiać nadmiernego używania tej instytucji — przekonywało MF.
Podkreślono też, że dane przekazywane przez banki są chronione tajemnicą skarbową, którą regulują szczegółowo przepisy ordynacji podatkowej – podano dalej.
Resort nie był w stanie jednak odpowiedzieć na pytanie, w ilu przypadkach, po uzyskaniu informacji z konta bankowego, podatnikowi zostały postawione zarzuty w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie, w tym skarbowe. Resort wyjaśnił, że takie dane zawarte są w aktach konkretnych spraw karnych skarbowych i karnych – napisano dalej.
Doradcy podatkowi zgadzają się z oceną MF, że skala prześwietlania rachunków bankowych osób fizycznych nie jest znacząca – czytamy w treści.
— Maksymalnie kilkadziesiąt zapytań miesięcznie w skali całego kraju niewątpliwie nie czyni tego instrumentu najbardziej inwazyjnym. W danych nie wyszczególniono, jaka część zapytań wynika z rozszerzenia uprawnień KAS w wyniku zeszłorocznej nowelizacji, ale z pewnością nie można mówić o masowym zjawisku – ocenił Michał Goj, doradca podatkowy i partner w EY.
— Nie oznacza to jednak, że nie wywołuje ona wątpliwości lub kontrowersji — dodał Michał Roszkowski. Tłumaczył, że jako podatnicy możemy być weryfikowani, nie wiedząc o tym fakcie i nie mając informacji, że toczy się jakiekolwiek postępowanie w naszej sprawie.
— Co więcej, nie można wykluczyć, że postępowanie zostanie umorzone (nie zostaną postawione zarzuty) i nigdy nie dowiemy się, że nasze rachunki były prześwietlane. Nie oznacza to, że wiedza uzyskana przez organy nie posłuży im do wszczęcia postępowań w innych obszarach – skomentował Michał Roszkowski.
Michał Goj dodał, że nie należy obawiać się masowych kontroli rachunków bankowych. Ekspert wskazał, że urzędy mają inne, często skuteczniejsze, a na pewno efektywniejsze metody pozyskiwania wiedzy o nieprawidłowościach.
— Działa system STIR, fiskus ma dostęp do JPK czy raportów MDR, zaraz dołączą do tego e-faktury. Rachunki osób fizycznych nie są, póki co głównym przedmiotem zainteresowania organów podatkowych, co nie oznacza, że można sobie pozwolić na niepłacenie podatków – stwierdził Michał Goj.
— Niestety, niewiele możemy zrobić, aby zabezpieczyć się przed takimi działaniami organów. Przepisy są restrykcyjne i nie przewidują środków odwoławczych w tej konkretnej sytuacji – tłumaczył Michał Roszkowski.
Również wobec banków — dodał — nie mamy środków prawnych, które pozwoliłyby kontrolować działania organów podatkowych.
Ekspertów bardziej niepokoją liczby postępowań przygotowawczych - napisano.
— Dane MF pokazują, że to powszechnie wykorzystywane narzędzie, a groźba kary z KKS może być realna — mówił Michał Goj.
Zwrócił też uwagę na spadek aktywności organów na przełomie roku. — To może być sygnał, że organy wzięły sobie do serca wątpliwości dotyczące ryzyka instrumentalnego wszczynania spraw karnoskarbowych w celu wydłużenia terminu przedawnienia. Unikają zatem podejmowania tego typu działań w grudniu, czyli tuż przed upływem terminu przedawnienia – tłumaczył Michał Goj.
Przypomniano, że instrumentalne wszczynanie spraw karnoskarbowych polega na tym, że fiskus wszczyna postępowanie w sprawie KKS po to, aby zawiesić bieg terminu przedawnienia i dokończyć postępowanie podatkowe, a nie po to aby postawić zarzuty karnoskarbowe osobie, która dopuściła się wykroczenia lub przestępstwa karnoskarbowego – wskazano w podsumowaniu. (jmk)
Foto: Warszawa W Pigułce // Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Źródło: Businessinsider.com.pl