W listopadzie wejdą w życie trzy ważne ustawy. Przewidują one jednak bardzo dużo nowych rozwiązań. Wśród nich są: bezpłatne leki dla kobiet w połogu, refundacja leków bez recepty, pomoc sąsiedzka dla osób starszych finansowana z budżetów samorządów, możliwość wysłania seniora do domu pomocy społecznej tylko na kilka dni i zmiany w zasadach dziedziczenia.
Największe skutki dla budżetu będzie miała zmiana przepisów refundacyjnych. Z jej uzasadnienia wynika, że w pierwszym roku działania nowelizacji będzie to ok. 760 mln zł. Dzięki zmianie przepisów o opłatach za nowe wnioski o refundację budżet ma zyskać rocznie 50 mln zł. Za inne zmiany zapłacą samorządy, niektóre przepisy o dziedziczeniu spowodują też oszczędności w sądach. Oto siedem najważniejszych zmian w prawie, które zaczną obowiązywać w listopadzie.
W środę 1 listopada wejdzie w życie duża nowelizacja ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, zwana w branży DNUR. Z
punktu widzenia pacjentów ważnych jest kilka zmian – wskazano dalej.
Pierwsza dotyczy leków OCT, czyli dostępnych bez recepty w aptekach, na stacjach benzynowych i w sklepach, które dotychczas nie były odgórnie regulowane. Od 1 listopada minister zdrowia będzie miał upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnej o objęciu refundacją i ustaleniu urzędowej ceny zbytu dla leku OTC. Refundowane mogą być te leki OCT, które wymagają stosowania dłużej niż 30 dni w określonym stanie klinicznym i są rekomendowane w wytycznych postępowania klinicznego - czytamy.
Za sprawą nowelizacji kobiety w połogu zyskają bezpłatne leki lub wyroby medyczne określone na liście leków refundowanych. Do tej pory takie prawo miały tylko kobiety w ciąży - wyjaśniono.
Zmienią się też zasady realizacji recept rocznych. Pacjent będzie mógł otrzymać jednorazowo z recepty rocznej ilość leku niezbędną do 120-dniowej terapii. Gdy na recepcie przepisano ilość leku większą niż do 120-dniowego stosowania, to kolejną ilość pacjent będzie mógł wykuć po upływie 3/4 okresu, na który zrealizował receptę. - podano
Ponadto ustawa uniemożliwi zastrzeganie na recepcie konieczności wydania pacjentowi wyłącznie określonego leku. Zapis "nie zamieniać" (NZ) nie będzie bezwzględnie wiążący dla osoby realizującej receptę. Będzie odtąd jedynie wskazówką czy informacją, którą aptekarz będzie mógł uwzględnić – napisano w treści.
Co ważne nowelizacja wprowadza nowe rozwiązanie, które ma uchronić przed brakiem dostępności leków. Wnioskodawcy w przypadku zagrożenia brakiem dostępności w Polsce leków na receptę objętych refundacją będą musieli je dostarczyć w równej części do co najmniej 10 przedsiębiorców prowadzących hurtownie farmaceutyczne. Ten obowiązek jednak wejdzie w życie dopiero 1 stycznia 2024 r. – czytamy w wyjaśnieniu.
Z punktu widzenia firm farmaceutycznych ważna jest zmiana dotycząca objęcia leku refundacją. Będzie to następowało na wniosek wnioskodawcy (podmiotu odpowiedzialnego, przedstawiciela podmiotu odpowiedzialnego, podmiotu uprawnionego do importu równoległego albo podmiotu działającego na rynku spożywczym). Zmienią się też zasady ustalania marż – wskazano dalej.
Od 1 listopada będzie obowiązywała wyższa o 1 pkt proc. urzędowa marża hurtowa. Wyniesie ona 6 proc. ceny zbytu netto leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, ale będzie nie niższa niż 0,50 zł i nie wyższa niż 150 zł w przypadku medykamentów na receptę.
Nowelizacja zmienia też zasady wyliczania marży detalicznej, a także podwyższa ją dwuetapowoowo. Najpierw do końca 2024 r. (art. 18 ustawy) i potem od 1 stycznia 2025 r. (art. 1 pkt. 6 lit. b ustawy). Co do zasady wysokość marży będzie zależała od ceny hurtowej leku brutto – wyjaśnił serwis.
Nowelizacja zmienia też przepisy prawa farmaceutycznego o dyżurach aptek. To ważna zmiana, bo godziny dyżurów aptek od lat budzą duże emocje i są częstą przyczyną konfliktów między farmaceutami a władzami samorządów. Do tej pory bowiem nie obowiązywała żadna definicja dyżurów aptek. Samorządy często określały harmonogram pracy, nie biorąc pod uwagę możliwości kadrowych i finansowych aptek. Teraz to się zmieni. Zgodnie z nowelizacją od środy 1 listopada dyżur w aptece w dzień wolny od pracy, tj. w niedziele i święta trwa przez cztery godziny zegarowe w godzinach między 10.00 a 18.00 oraz w porze nocnej przez dwie godziny zegarowe w godzinach między 19.00 a 23.00. Z tym że powiat będzie mógł rozszerzyć godziny pracy, o ile będzie to wynikało z analizy. Ponadto, jeśli będzie to uzasadnione, to w mieście będącym siedzibą powiatu liczącym ponad 40 tys. mieszkańców będzie można wyznaczyć całodobową aptekę dyżurną.
Co więcej, dyżury w dni wolne i święta będą finansowane przez NFZ w formie ryczałtu. Będzie on wynosił równowartość 3,5 proc. minimalnego wynagrodzenia, w przeliczeniu na jedną godzinę faktycznie przeprowadzonego dyżuru – wyjaśnił serwis.
Opieka nad osobami starszymi w ramach pomocy społecznej będzie realizowana też poprzez usługi sąsiedzkie, np. zrobienie zakupów lub posprzątanie mieszkania. Gmina, która zdecyduje się na wdrożenie takiej formy wsparcia, będzie płaciła wynagrodzenie sąsiadowi za pomoc udzieloną seniorowi.
Takie rozwiązanie przewiduje nowelizacja ustawy o pomocy społecznej, która wejdzie w życie 1 listopada 2023 r. Zgodnie z nowymi przepisami usługi sąsiedzkie obejmą:
- pomoc w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych (np. zrobienie zakupów, sprzątanie mieszkania, przypilnowanie osoby starszej by przyjęła leki);
- podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną (niewymagającą specjalistycznej wiedzy i kompetencji);
- zapewnienie kontaktów z otoczeniem (w miarę potrzeb i możliwości).
Znowelizowana ustawa określa też wymogi dla osób zainteresowanych nowym rodzajem wsparcia. Usługi opiekuńcze będzie mogła świadczyć osoba, która m.in.:
- jest pełnoletnia;
- nie jest członkiem rodziny osoby, na rzecz której są świadczone usługi;
- ukończyła szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy (w razie niespełnienia tego warunku szkolenie zapewni gmina);
- zamieszkuje w najbliższej okolicy osoby, na rzecz której są świadczone usługi;
- została zaakceptowana przez osobę, na rzecz której są świadczone usługi i przez ich organizatora (gminę).
Jeśli dany samorząd zdecyduje się na stosowanie usług sąsiedzkich (nie są obowiązkowe), to szczegółowe warunki ich przyznawania zostaną określone w uchwale rady gminy. Chodzi m.in. o ustalenie wymiaru i zakresu takich usług oraz sposobu ich rozliczania (np. przez wskazanie czy wynagrodzenie będzie płatne ryczałtowo, czy za godzinę udzielania wsparcia). Z wyjaśnień Ministerstwa Rodziny i
Polityki Społecznej wynika też, że to samorząd będzie decydował o formie podejmowania współpracy z opiekunami-sąsiadami.
— W większości przypadków podstawą takiej współpracy będzie umowa zlecenia lub wolontariat — wskazał resort.
Strona rządowa zapowiada też pomoc samorządom w sfinansowaniu wsparcia (oczywiście, jeśli zdecydują się na jego wdrożenie) – wskazano w treści.
— Gminy będą mogły otrzymać wsparcie na realizację usług sąsiedzkich dla mieszkańców w wieku 65 lat i więcej w ramach kolejnej edycji Korpusu Wsparcia Seniorów na rok 2024. Środki planowane na ten cel to blisko 30 mln zł – wskazała Marlena Maląg, minister rodziny i polityki społecznej
Resort rodziny podkreśla też, że omawiane usługi mogą być też finansowane w ramach perspektywy finansowej UE – napisano w wyjaśnieniu.
Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej wprowadzi też inny rodzaj wsparcia dla osób starszych, chorych lub niepełnosprawnych i ich opiekunów. Chodzi o możliwość krótkoterminowego pobytu w domu pomocy społecznej (DPS), w szczególności w przypadkach, gdy np. członek rodziny lub inna osoba, która na stałe opiekuje się seniorem lub niepełnosprawnym, nie może czasowo się nim zająć (np. z powodu własnych problemów zdrowotnych). Rozwiązanie to – podobnie jak usługi sąsiedzkie – jest fakultatywne, czyli będzie funkcjonować tylko w samorządach (gminach/powiatach), które zdecydują się je wdrożyć – czytamy w informacji.
Wspomniana usługa może być świadczona w formie całodobowej lub dziennej. W pierwszym przypadku pobyt nie może być dłuższy niż 30 dni w roku, z możliwością przedłużenia o kolejne 30 dni w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Z kolei pobyt dzienny może być przyznany w wymiarze nie mniejszym niż cztery godziny dziennie i nie większym niż 12 godzin dziennie, przez nie więcej niż 30 dni w roku kalendarzowym, z możliwością przedłużenia o kolejne 30 dni w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Dana osoba może korzystać z obu form pobytu w danym roku, ale łącznie nie dłużej niż przez 60 dni – wskazano dalej.
Wniosek o przyznanie usług wsparcia krótkoterminowego składa się w ośrodku pomocy społecznej. Decyzja o przyznaniu omawianego wsparcia wydaje kierownik ośrodka po dokonaniu uzgodnień z konkretnym domem pomocy społecznej. W decyzji tej określony zostanie wymiar i zakres usług, odpłatność za nie, miejsce ich świadczenia oraz okres, na jaki zostały one przyznane. Jeśli dana osoba zadeklaruje pełną odpłatność za pobyt, to nie będzie oceniana jej sytuacja dochodowa – wyjaśnił serwis.
Rada gminy lub rada powiatu właściwa dla DPS, który zapewnia opiekę krótkoterminową, określi w uchwale wysokość opłat za godzinę lub dzień pobytu. Rada gminy określi też warunki przyznawania pomocy krótkoterminowej oraz warunki odpłatności i częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat - napisano.
Omawiana nowelizacja ustawy o pomocy społecznej przewiduje też zastąpienie obecnych "mieszkań chronionych" dwoma nowymi formami wsparcia – "mieszkaniami treningowymi i wspomaganymi".
Mają one służyć osobom pełnoletnim, które ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, ale nie wymagają całodobowej opieki. Chodzi w szczególności o:
- osoby z zaburzeniami psychicznymi;
- osoby bezdomne;
- opuszczających rodzinę zastępczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich;
- cudzoziemców, którzy uzyskali status uchodźcy.
Mieszkanie treningowe ma zapewnić byt, pracę socjalną oraz naukę w obszarze rozwijania lub utrwalania niezależności, pełnienia ról społecznych. Z kolei mieszkanie wspomagane ma podobne cele, ale ze szczególnym uwzględnieniem psychofizycznych możliwości danej osoby (jest szczególnie dedykowane osobom z niepełnosprawnościami, przewlekle chorym, w podeszłym wieku). Obie formy wsparcia mogą być prowadzone albo przez jednostki pomocy społecznej, albo organizacje pozarządowe prowadzące działalność w zakresie pomocy społecznej, pieczy zastępczej lub integracji i reintegracji zawodowej oraz społecznej osób zagrożonych wykluczeniem. Podstawą przyznania wsparcia (miejsca w mieszkaniu) jest decyzja wydawana po dokonaniu ustaleń między osobą ubiegającą się o pobyt a jednostkami, które prowadzą mieszkanie oraz kierują daną osobę do nich. To tzw. kontrakt mieszkaniowy – wskazano w treści.
Tradycyjnie od 1 listopada więcej pracowników będzie otrzymywać nieodpłatne posiłki zapewnione przez pracodawcę. Zaczynają wówczas obowiązywać dodatkowe wymogi związane z zapewnieniem posiłków profilaktycznych (jednego dania gorącego) osobom zatrudnionym w uciążliwych warunkach.
Przypomniano, że przez cały rok firma musi zapewnić posiłek osobom wykonującym prace:
- związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet;
- związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, jeśli prace wykonywane są w pomieszczeniach zamkniętych, w których utrzymuje się stale temperatura poniżej 10 st. C lub wskaźnik obciążenia termicznego wynosi powyżej 25 st. C;
- pod ziemią (bez względu na wydatek energetyczny organizmu).
Jednak corocznie w okresie od 1 listopada do 31 marca obowiązuje dodatkowy wymóg. W tym czasie posiłek przysługuje też pracownikowi, który wykonuje na otwartej przestrzeni prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet. To rozwiązanie zapewnia posiłki pracownikom, którzy muszą pracować fizycznie w niskich, zimowych temperaturach – napisano w wyjaśnieniu.
W środę 15 listopada wejdzie w życie ważna nowelizacja Kodeksu cywilnego (Dziennik Ustaw z 2023 r., poz. 1615), która wprowadzi spore zmiany w prawie spadkowym. Nowe przepisy przewidują ograniczenie kręgu spadkobierców ustawowych w przypadku, gdy do dziedziczenia dochodzą zstępni dziadków, którzy nie dożyli otwarcia spadku, do dzieci tych dziadków, czyli – co do zasady – rodzeństwa rodziców spadkodawcy oraz dzieci tych dzieci, czyli rodzeństwa ciotecznego lub stryjecznego – wskazano w treści.
Wyłączeni od dziedziczenia zostaną natomiast dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia. W przypadku braku dzieci tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku i ich dzieci, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych (art. 934 par. 3kc). Takie regulacje wyłączają konieczność poszukiwania w trakcie trwania postępowania dalszych krewnych, którzy mogliby dziedziczyć po danej osobie, jeżeli np. bliżsi krewni danej osoby nie żyją.
Ustawa przewiduje też inną ważną zmianę. Wyłącza konieczność pozyskania zezwolenia sądu na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, gdy czynność polega na odrzuceniu spadku w imieniu dziecka, a dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez któregokolwiek z rodziców, którym przysługuje pełna władza rodzicielska. Jeśli rodzice nie będą zgodni, zgoda sądu będzie wymagana – stwierdzono w podsumowaniu. (jmk)
Foto: Indor // Shutterstock
Źródło: Businessinsider.com.pl