Przepisy w zakresie dokumentacji cen transferowych zmieniają się praktycznie co roku. Fiskus coraz większą wagę przykłada do tego tematu, stąd też potrzeba licznych zmian. Jedną z nich jest zmiana w zakresie podmiotów zobowiązanych do raportowania transakcji. Przy wypełnieniu obowiązku przygotowania dokumentacji cen transferowych za 2019 r. nie jest już ważna wysokość przychodów i kosztów wygenerowanych przez podatnika czy też wartość transakcji z jednym podmiotem, ale wysokość poszczególnych transakcji o charakterze jednorodnym. Może to mieć istotne znaczenie przy ustalaniu, czy podmiot w danym roku będzie w ogóle zobowiązany do przygotowania dokumentacji cen transferowych.
Kiedy powstaje obowiązek przygotowania dokumentacji TP?
Obowiązek przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych powstaje dla kontrolowanych transakcji jednorodnych o wartości przynajmniej 10 mln zł w przypadku transakcji towarowej lub finansowej, o wartości 2 mln zł w przypadku transakcji usługowej lub innej transakcji oraz 100 tys. zł w przypadku transakcji z podmiotami z tzw. rajów podatkowych.
Wartość transakcji jednorodnych ustalana jest bez względu na liczbę dokumentów księgowych. Bez znaczenia jest także fakt, czy transakcja realizowana jest z jednym, czy z wieloma podmiotami powiązanymi. Istotne jest natomiast wypełnienie kryteriów transakcji jednorodnej określonych w art. 11k ust. 5 ustawy o CIT / art. 23w ust. 5 ustawy o PIT.
Istotne jest zatem, aby przy weryfikacji, czy podmiot zobowiązany jest do przygotowania dokumentacji cen transferowych, prawidłowo ustalić transakcje jednorodne podlegające obowiązkowi raportowania. Przy kwalifikacji transakcji do transakcji jednorodnych należy wziąć pod uwagę cztery istotne elementy opisane poniżej.
Jednolitość transakcji w ujęciu ekonomicznym
Jednolitość ekonomiczną należy rozumieć jako dokonywanie transakcji na podobnych warunkach wynikających z umów, w oparciu o podobny przebieg transakcji czy model współpracy. Co istotne, analizy należy dokonać w oparciu o wszystkie transakcje łącznie, nie pojedyncze, oderwane od całej transakcji. Innymi słowy, podatnicy, przygotowując dokumentację, powinni patrzeć na dokonywane transakcje bardzo szeroko, a o jednorodności decyduje analiza całości warunków współpracy i transakcji. Tytułem przykładu można wskazać na sytuację sprzedaży części zamiennych do pojazdów. Transakcją jednorodną w ujęciu ekonomicznym będzie zarówno sprzedaż silnika, jak i sprzedaż pojedynczej lampy, ponieważ sensem ekonomicznym obu transakcji jest sprzedaż części zamiennych. Jeżeli jednak podatnik oprócz dokonywania sprzedaży nowych części zamiennych dokonywałby jeszcze regeneracji i sprzedaży używanych części, wtedy takie transakcje mogą mieć różne ekonomiczne znaczenie.
Kryteria porównywalności określone w przepisach wykonawczych
W zakresie określenia kryteriów porównywalności wydane zostało rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych z dnia 21 grudnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 2491). W ramach badania jednorodności i kryteriów porównywalności transakcji pod uwagę należy wziąć:
cechy charakterystyczne usług, towarów albo innych świadczeń;
pełnione funkcje, ponoszone ryzyka, zaangażowane aktywa w przeprowadzanych transakcjach;
warunki transakcji wynikające z umowy albo innego dokumentu;
warunki ekonomiczne występujące w danym miejscu i danym czasie;
strategię gospodarczą.
W przypadku wystąpienia znaczących, istotnych różnic przy analizie powyższych kryteriów takie transakcje nie będą kwalifikowane jako jednorodne.
Dodatkowo ustawodawca w wyżej wymienionym rozporządzeniu wskazał kryteria porównywalności dla transakcji obejmujących wartości niematerialne, gdzie dodatkowo uwzględnia się zdolności do pełnienia funkcji i ponoszenia ryzyka w zakresie posiadania tytułu prawnego do danej wartości niematerialnej, jej tworzenia, rozwijania, ulepszania czy wykorzystania.
Z kolei w przypadku trudnych do wyceny wartości niematerialnych pod uwagę należy wziąć dodatkowo informację, czy podmiot niepowiązany w porównywalnych okolicznościach renegocjowałby pierwotne warunki ustalone przez strony, przyjąłby w rozliczeniu transakcji płatności warunkowe czy dokonałby rekalkulacji ceny w oparciu o klauzulę umowną dotyczącą zmiany ceny.
Metody weryfikacji cen transferowych
Transakcje można uznać za jednorodne, jeżeli sposób ustalenia ceny transferowej był ten sam. Ceny transferowe można ustalać w oparciu o jedną z metod: porównywalnej ceny niekontrolowanej; koszt plus; ceny odprzedaży; podziału zysku; marży transakcyjnej netto lub w przypadku, gdy nie jest możliwe zastosowanie powyższych metod w oparciu o inną metodę najbardziej odpowiednią w danych okolicznościach. Zatem kolejną przesłanką za uznaniem, że transakcja ma charakter jednorodny, jest zastosowanie tej samej metody ustalania ceny.
Ponadto podatnicy w przypadku analizy jednorodności transakcji powinni także uwzględnić inne istotne okoliczności transakcji kontrolowanej.
Robert Nogacki, radca prawny