Foto: Pomnik upamiętniający poległych w Brzozie powstańców wielkopolskich w 1919 roku
Do najciekawszych zjawisk, we wszystkich obszarach życia społecznego, dochodzi na pograniczach, stykach i przecięciach się tego wszystkiego, co wydaje się już określone i oczywiste.
Z takimi zjawiskami mamy do czynienia w Gminie Nowa Wieś Wielka. Wchodzi ona w skład Województwa Kujawsko- Pomorskiego. Sama ma status gminy wiejskiej, ale bezpośrednio przylega do jednego z największych miast w naszym kraju – Bydgoszczy. Położona jest na skrzyżowaniu szlaków wodnych Wisły i Odry, co dzięki olbrzymim inwestycjom zapoczątkowanym dwieście lat temu, zaowocowało powstaniem budowli hydrologicznych łączących te dorzecza i umożliwiających w oparciu o nie, ożywioną działalność gospodarczą i szeroko zakrojoną wymianę kulturalną. Tendencje te są aktualne również w naszych czasach, ponieważ tędy przebiega ważny fragment ciągu komunikacyjnego w ramach europejskich korytarzy TNT. Dokonana onegdaj zmiana biegu Noteci – rzeki, która pierwotnie wpadała do Wisły i poprzez sieć kanałów ( w tym Kanał Bydgoski) skierowanie jej poprzez Wartę do Odry, symboliczne wyznacza kierunek podejmowanych działań zmierzających do umożliwiania kontaktowania się i międzyludzkiej komunikacji. Służą temu ciągi komunikacyjne, systematycznie unowocześniane i dostosowane do różnych potrzeb. Po zjechaniu z dróg szybkiego ruchu można u nas trafić na przyjazne otoczenie, miejsce dobre do mieszkania i umożliwiające różne aktywności w oparciu o posiadane zasoby, przede wszystkim przyrodnicze. Największym atutem jest Puszcza Bydgoska, w przeszło 60 % pokrywająca teren Gminy Nowa Wieś Wielka. Lasy te zajmują pola wydmowe, które były łachami piaszczystymi dawnej prarzeki. Stanowią ciekawy przykład występowania wszystkich moren polodowcowych silnie różnicujących ukształtowanie terenu, który pomimo nizinnego położenia, dzięki olbrzymiej deniwelacji pozwala na organizowanie rajdów i zawodów o charakterystyce górskiej. Największe naturalne jezioro znajdujące się w Powiecie Bydgoskim - Jezioro Jezuickie, stanowiące pozostałość po pradawnym olbrzymim zbiorniku wodnym znajdującym się w tym miejscu, obecnie stanowi magnes dla osób zainteresowanych odpoczynkiem nad wodą, czy to w formie plażowania, wędkowania, czy spacerów. Tam gdzie nie ma lasów i wód na niezamieszkałych obszarach Gminy rozciągają się łąki. Na wszystkich tych terenach znajdują się różne formy ochrony przyrody w postaci rezerwatów eksponujących wydmy, łąki, rzeczny ostrów czy stanowiska niezwykle ciekawej flory.
We wszystkie te miejsca w naszej Gminie można się udać wykorzystując szlaki turystyczne umożliwiające turystykę pieszą, jak i rowerową, służących wielu ludziom również do uprawiania joggingu. Większość z nich była wyznakowana dużo wcześniej. Z inicjatywy władz samorządowych dokonano uporządkowania i ponownego oznakowania tras już istniejących oraz wyznaczenia nowych. Olbrzymi nacisk położono na dokładne opisanie i oznaczenie w terenie przebiegów i skrzyżowań szlaków, by uniknąć sytuacji, w których wystąpiłaby blokada z korzystania z nich wynikająca z obawy o zabłądzenie. Prowadzą one przez miejsca niezwykle atrakcyjne przyrodniczo i historycznie, leżące na pograniczu i styku różnych wpływów, w minionych okresach historycznych związanych z wieloma ważnymi i ciekawymi wydarzeniami.
6 października 2018 roku miała miejsce inauguracja nowego szlaku pieszego upamiętniającego błogosławionego Czesława Jóźwiaka, patrioty i męczennika, który w latach 1919 - 1932 mieszkał w nieistniejącej obecnie wsi Łażynie. Szlak im. bł. Czesława Jóźwiaka zaczyna się przy kościele w Brzozie, prowadzi leśnymi drogami i ścieżkami do Łażyna, skąd przez Dobromierz zmierza do Nowej Wsi Wielkiej. Długość całego szlaku - 16,9 km. W punktach początkowych i węzłowych umieszczone zostały tablice z naniesionymi na mapę przebiegami szlaków pieszych naszej Gminy, a także drogowskazy ułatwiające wędrówkę. W Łażynie – w pobliżu tablicy pamiątkowej, umieszczona została dodatkowo tablica ukazująca historyczny zasięg nieistniejącej dziś wsi. Szlak powstał z inicjatywy Wójta Gminy Nowa Wieś Wielka pana Wojciecha Oskwarka i turystów z Oddziału PTTK przy Klubie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy.
15 listopada 2019 r. na terenie Gminy otwarty został nowy pieszy szlak turystyczny pn. Szlak do 18. południka. Szlak prowadzi od węzła szlaków w Nowej Wsi Wielkiej do punktu przecięcia współrzędnych geograficznych 18°E # 53°N koło Nowego Smolna. Jest to pierwsze w Polsce na trwałe oznakowane przecięcie współrzędnych geograficznych. Przedsięwzięcie to wpisuje się w trwającą od 1996 roku światową akcję odwiedzania miejsc na kuli ziemskiej, gdzie przecinają się południki i równoleżniki o wartościach całkowitych. Długość szlaku to 10,2 km. W pobliżu Kolankowa drogowskaz kieruje do odległego o 400 m od szlaku Ośrodka Apostolskiego Szensztackiego Związku Rodzin, gdzie można podziwiać piękny krucyfiks poświęcony przez Ojca św. Jana Pawła II.
Węzły szlaków znajdują się w dwóch największych miejscowościach Gminy – Brzozie i Nowej Wsi Wielkiej. Miejsca te są silnie związane z wieloma wydarzeniami historycznymi, ale niewątpliwie powinny być wyeksponowane fakty połączone z Powstaniem Wielkopolskim – jednym z nielicznych udanych zrywów niepodległościowych spośród wielu podejmowanych na przestrzeni dziejów. Pamiątek z czasów chociażby rejzów krzyżackich, wojen trzydziestoletniej, napoleońskich i wielu innych oprócz okopów i znajdowanych pamiątek pobitewnych (chociażby z walk września 1939 r.) nie ma lub jest ich niewiele. Ale w pamięć Mieszkańców bohaterstwo Powstańców Wielkopolskich wpisało się na trwałe ze względu na walki prowadzone w Brzozie i Nowej Wsi Wielkiej, czego przejawem jest piękny pomnik upamiętniający bitwę o Brzozę. Można go oglądać dzięki temu, że monument wybudowany w roku 1923, zniszczony na rozkaz niemieckich okupantów w 1940 r., odbudowany został w 2011 r. przez władze samorządowe gminy, przy współudziale środków unijnych.
Inicjatywa władz Gminy dotycząca promowania aktywnego stylu życia poprzez kompleksowe uporządkowanie szlaków turystycznych okazała się przysłowiowym strzałem w dziesiątkę w dobie pandemii koronawirusa. Ruch i przebywanie na świeżym powietrzu, z zachowaniem odpowiednich odległości idealnie wpisały się w obowiązujące zalecenia oraz potrzeby Mieszkańców. Tym łatwiej jest po nie sięgać, że, tak jak zostało wspomniane, wszystkie trasy są doskonale oznakowane i opisane w terenie, ale również po niezbędne informacje można sięgnąć do Internetu, gdzie na stronie promującej Gminę Nowa Wieś Wielka znajduje się dokładna mapa i wszystkie przydatne informacje. Dzięki temu można zaplanować zarówno trasę, jak też określić potrzebny czas i wyszukać docelowe miejsca wycieczki.
Od początku tego artykułu stawiamy tezę, że przenikanie się wpływów występujące na stykach procesów i zjawisk stanowi o sile i atrakcyjności uczestników oraz miejsc, w których do nich dochodzi. Jesteśmy przekonani, że nasza Gmina jest właśnie takim miejscem i między innymi z tego powodu okaże się intrygująca dla wszystkich zainteresowanych.
Wiecej o Gminie: Nowa Wieś Wielka