W Ministerstwie Rozwoju i Technologii przygotowaliśmy ustawę, która jest pierwszym etapem oczekiwanej od dawna reformy systemu planowania przestrzennego. Ustawa wprowadza liczne zmiany do ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – czytamy w informacji serwisu gov.pl
W dniu 7 lipca 2023 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, która w dniu 24 lipca 2023 r. została podpisana przez Prezydenta. Ustawa została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym w dniu 24 sierpnia 2023 r. Przepisy wejdą w życie 24 września 2023 r.
Reforma systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego ma na celu zapewnienie zrównoważonego rozwoju kraju przy zachowaniu ładu przestrzennego i uwzględnieniu interesu publicznego. Istotne jest uproszczenie procesu inwestycyjnego i zwiększenie skuteczności planowania przestrzennego. Przyjęte przepisy zapobiegną postępującej - chaotycznej suburbanizacji i dewastacji przestrzeni, przywrócą racjonalność procesów gospodarowania przestrzenią, jednocześnie ustanowią silne podstawy dla sprawnej realizacji procesów inwestycyjno-budowlanych i zapewniając inwestorom stabilność warunków inwestowania. Uchwalone regulacje mają na celu poprawę funkcjonowania planowania przestrzennego, by w efekcie możliwa była racjonalizacja wydatków publicznych na rozwój i późniejszą eksploatację infrastruktury – czytamy w wyjaśnieniu.
Jak podał portal gov.pl - nowymi rozwiązaniami, które zawarto w ustawie są:
• zwiększenie wpływu społeczeństwa na decyzje podejmowane w planowaniu przestrzennym – w przepisach określono podstawowe zasady prowadzenia czynności planistycznych uwzględniając głos społeczeństwa, ale wprowadzając także szereg usprawnień do poszczególnych czynności. Konsultacje społeczne będą odbywały się po godzinach pracy, w miejscach łatwo dostępnych, a udział w nich będą mogli zabrać wszyscy, w tym osoby nieletnie. Doprecyzowany i rozbudowany został katalog form konsultacji społecznych, który rozszerzono zwłaszcza o formy bardziej angażujące mieszkańców. Zapewniono także możliwość zdalnego udziału w poszczególnych formach. Osoby zainteresowane będą miały możliwość zapisania się do swoistego newslettera, w ramach którego uzyskiwać będą informacje mailowe o trwających procedurach planistycznych i o ich kolejnych etapach.
• wprowadzenie nowego narzędzia planistycznego – planu ogólnego gminy, który będzie uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy (z wyłączeniem terenów zamkniętych), w randze aktu prawa miejscowego. Ustalenia zawarte w planie ogólnym będą wiążące zarówno dla planów miejscowych oraz dla decyzji o warunkach zabudowy.
• uchylenie przepisów w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zagadnienia strategiczne i kierunkowe, w tym kreowanie polityki przestrzennej gminy, będą przedmiotem Strategii rozwoju lokalnego lub ponadlokalnego, natomiast zasady realizacji polityki przestrzennej będą ustalane w planie ogólnym gminy – w zwięzłym dokumencie o krótkiej liście ustaleń.
• wprowadzenie nowej formy planu miejscowego – zintegrowanego planu inwestycyjnego (ZPI), będącego formą planu miejscowego, który zastąpi i znacznie zmodyfikuje rozwiązania tzw. specustawy mieszkaniowej. To rozwiązanie dotyczy dowolnych inwestycji, nie tylko mieszkaniowych. ZPI będzie narzędziem, który daje gminom większe możliwości w lokalizowaniu inwestycji z uwzględnieniem partycypacji społecznej i zasad ładu przestrzennego. Wzajemne zobowiązania gminy i inwestora będą zapisane w umowie urbanistycznej, zapewniając tym samym pełną transparentność. ZPI jest oczekiwane przez inwestorów, w tym przez deweloperów, ale jego pozytywne skutki będą odczuwać np. przyszli nabywcy mieszkań poprzez zakładaną zwiększoną dostępność lokali . Z drugiej strony rozwiązania te wychodzą naprzeciw oczekiwaniom dużych przedsiębiorstw, które poszukują terenów na rozbudowę istniejących lub budowę nowych inwestycji.
• zmiany w wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy. Dotychczasowy sposób wydawania warunków zabudowy powoduje niekontrolowane rozlewanie się zabudowy. Powiązanie decyzji o warunkach zabudowy z planem ogólnym gminy będzie przeciwdziałać lokalizowaniu zabudowy „w szczerym polu”, co często wymusza na gminach dodatkowe inwestycje związane z komunikacją czy infrastrukturą społeczną i techniczną. Zgodnie z intencją ustawodawcy z 2003 roku decyzje WZ miały być wykorzystywane sporadycznie, a stały się zjawiskiem powszechnym, powodując chaos przestrzenny. Stąd proponowany przepis o powiązaniu wydawania decyzji z położeniem na obszarze uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy oraz wymogiem zgodności z planem ogólnym w zakresie funkcji zabudowy oraz parametrów i wskaźników urbanistycznych. Nowe decyzje WZ będą ważne przez 5 lat od dnia, w którym staną się prawomocne. Tyle czasu inwestor będzie miał na uzyskanie np. pozwolenia na budowę czy też rozpoczęcie realizacji inwestycji.
• zmiany w przepisach dotyczących procedury, które mają na celu uproszczenie, ujednolicenie i przyspieszenie procesu sporządzania aktów planowania przestrzennego. Z danych MRiT wynika, że prawie 1/3 planów miejscowych jest procedowana ponad 3 lata. Chcemy to zmienić poprzez wprowadzenie trybu uproszczonej procedury planistycznej w konkretnych przypadkach, umożliwienie równoczesnego prowadzenia procedur dla różnych aktów oraz ograniczenie konieczności powtarzania konsultacji społecznych.
• wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego jako systemu teleinformatycznego. System ten ma być źródłem informacji i danych (m.in. dokumenty powstające w trakcie sporządzania aktów planistycznych, raporty z konsultacji społecznych, decyzje administracyjne związane z planowaniem przestrzennym, rozstrzygnięcia organów nadzoru). Rejestr będzie bazował na danych przestrzennych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Będzie to nieodpłatny, dostępny dla wszystkich zainteresowanych, zintegrowany system. Przepisy dotyczące rejestru zaczną obowiązywać od 2026 roku, co pozwoli urzędom gmin na przygotowanie się do tej zmiany.
Szeroki zakres wprowadzanych zmian wymaga czasu na zapoznanie się z przepisami przez samorządy, inwestorów, urbanistów i środowiska branżowe. Z tego względu wiele z nowych regulacji opatrzone zostało przepisami przejściowymi, które określają zasady prowadzenia inwestycji w stopniowo zmieniającym się stanie prawnym. Część regulacji wejdzie w życie 30 dni od ogłoszenia ustawy, jednak całość systemu zadziała, gdy gmina uchwali plan ogólny – stwierdzono w treści.
Właśnie wprowadzenie planu ogólnego gminy, jako elementu zmieniającego filozofię podejścia do planowania przestrzennego w gminie, jest kluczową zmianą wprowadzaną niniejszą reformą. Zgodnie z ustawą, uchwalenie planu ogólnego gminy wymagane jest do końca 2025 r. Tym samym okres przejściowy pomiędzy obowiązującym systemem, a nowym ładem prawnym w zakresie planowania przestrzennego zostanie rozciągnięty na 3 lata od uchwalenia ustawy – czytamy w wyjaśnieniu.
Okres przejściowy wykorzystany będzię do zapewnienia kursów doszkalających dla specjalistów z branży planowania przestrzennego poświęconych nowym regulacjom, dzięki czemu zmiany wynikające z reformy systemowej zostaną sprawnie wdrożone – napisano dalej.
Prace nad projektem trwały od 2020 r. z w oparciu o wyniki wcześniej przeprowadzonych założeń i analiz. Same założenia jak i rozwiązania przyjęte w projekcie były dopracowane w ramach szerokich prekonsultacji. Projekt ustawy został przygotowany w ramach rządowego procesu legislacyjnego, w tym czasie został uzgodniony i zaopiniowany oraz poddany konsultacjom społecznym. Jeszcze na przełomie listopada i grudnia 2022 r. otrzymał pozytywne opinie Komitetu Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji oraz Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów, które rekomendowały go także do dalszych prac. W dniu 24 stycznia 2023 r. projekt ustawy został rozpatrzony przez Stały Komitet Rady Ministrów.
Zgodnie z Regulaminem Prac Rady Ministrów, po rozpatrzeniu przez Stały Komitet Rady Ministrów, projekt skierowano do Rządowego Centrum Legislacji w celu rozpatrzenia przez komisję prawniczą. Obrady komisji prawniczej zakończyły się w drugim tygodniu lutego. Następnie 7 marca 2023 r. projekt ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów.
W ten sposób zakończono prace legislacyjne na etapie rządowym. Projekt ustawy został przekazany do Parlamentu w dniu 23 marca 2023 r. Z chwilą przekazania projektu ustawy do Sejmu, rozpoczął się etap parlamentarny (druk sejmowy nr 3097 oraz druk senacki nr 992).
Na etapie parlamentarnym projekt był przedmiotem prac sejmowych Komisji Infrastruktury, Samorządu Terytorialnego oraz senackich Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Infrastruktury – w podsumowaniu przypomniano cykl proceduralny projektu ustawy. (jmk)
Foto: NOWY ŚWIAT – Biuro Nieruchomości
Źródło: gov.pl