W dniu dzisiejszym Polska i Czechy wznowią negocjacje dotyczące kopalni Turów. Tym razem polski rząd ma asa w rękawie. Business Insider dotarł do dokumentu, w którym Polska wytyka Czechom, że ich przygraniczna kopalnia ČSM kontynuuje działalność bez ponownych transgranicznych konsultacji środowiskowych i bez uwzględnienia uwag polskiej strony. To może podważyć wiarygodność czeskiego rządu w postępowaniu przed Trybunałem Sprawiedliwości UE i skłonić go do szybkiego podpisania porozumienia z Polską.
Polska znalazła sposób na Czechów, który może okazać się przełomem w długiej walce o utrzymanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów. Choć do tej pory Czesi twardo negocjowali warunki i nie chcieli zgodzić się na niektóre elementy porozumienia forsowane przez Polskę, w minionym tygodniu nieoczekiwanie spuścili z tonu – podał serwis Businessinsider.com.pl.
Jak podał serwis, nowa minister środowiska Czech Anna Hubaczkowa zadeklarowała, że wynegocjowana we wrześniu umowa z punktu widzenia Czech jest gotowa.
— Nie będziemy proponować żadnych zmian — stwierdziła Hubaczkova.
Skąd ta zmiana stanowiska? Okazuje się, że w ostatnich tygodniach między krajami doszło do zwarcia na innym polu. Według ustaleń serwisu Polska chce udowodnić, że Czesi sami nie przestrzegają międzynarodowego prawa przy wydawaniu pozwoleń na wydobycie węgla i nie uwzględniają uwag sąsiedniego kraju w sprawie szkodliwego wpływu eksploatacji na tereny przygraniczne. To dokładnie te same zarzuty, które czeski rząd kieruje w naszą stronę. Tym razem jednak chodzi o podziemną kopalnię węgla kamiennego ČSM w Czechach, należącą do kontrolowanej przez państwo spółki OKD i umiejscowioną tuż przy polsko-czeskiej granicy – czytamy w informacji.
Polska zarzuca Czechom, że z końcem 2021 r. przedłużyli koncesję na działalność tej kopalni bez przeprowadzenia nowej oceny oddziaływania na środowisko. I to pomimo tego, że nasz kraj zgłaszał liczne obawy co do wpływu eksploatacji na teren powiatu cieszyńskiego w woj. śląskim - napisano dalej w informacji.
Business Insider dotarł do pisma Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska do czeskiego Ministerstwa Środowiska. Polscy urzędnicy wskazują w nim, że kontynuacja wydobycia węgla w kopalni ČSM może "negatywnie znacząco zagrażać środowisku i zdrowiu obywateli Rzeczpospolitej Polskiej". Dodają, że dalsza działalność zakładu "bez przeprowadzenia stosownego postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko z Rzeczpospolitą Polską uchybia zobowiązaniom, wynikającym z art. 1 ust. 3 i 4 Konwencji z Espoo oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy EIA, dotyczącej oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia na środowisko – wyjaśnia serwis.
Polska nie pozostaje dłużna – zgłosiła Czechom szereg zagrożeń z powodu działalności kopalni ČSM dla przygranicznych gmin Hażlach i Zebrzydowice w pow. cieszyńskim. Wśród nich wymieniła m.in. osiadanie terenu, wstrząsy notowane po naszej stronie granicy oraz zagrożenia dla granicznej rzeki Olzy – w tym ryzyko zmiany jej biegu, co wiązałoby się ze zmianą przebiegu polsko-czeskiej granicy – czytamy w informacji.
Poprzednia koncesja dla czeskiej kopalni obowiązywała w latach 2009-2020. Wówczas Polska brała udział w postępowaniu. Choć właściciele gruntów i nieruchomości po polskiej stronie dostali odszkodowania, to według polskich urzędników Czesi nie uwzględnili w należyty sposób ich argumentów środowiskowych – przypomniał serwis.
W 2019 r. ruszyła procedura zmierzająca do przedłużenia koncesji. Chodziło w pierwszej kolejności o ustalenie, czy konieczne jest przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko. Polska została powiadomiona o postępowaniu i do niego przystąpiła. Jednak w lutym 2021 r. Czesi poinformowali polską stronę, że inwestor wycofał się z projektu. Mimo to do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska docierały informacje o kontynuowaniu eksploatacji tego złoża. W listopadzie GDOŚ zwróciła się do czeskiego resortu środowiska o wyjaśnienia, po czym 30 grudnia 2021 r. otrzymała informację o przedłużeniu pozwolenia na prowadzenie działalności kopalni ČSM o kolejne 5 lat na podstawie poprzedniej decyzji środowiskowej – napisano dalej.
Spółka OKD nie ukrywa zresztą, że węgiel w kopalni ČSM wydobywa, a w minionym roku nawet przekroczyła plan produkcyjny z uwagi na duże zapotrzebowanie na ten surowiec na rynku. OKD w 2021 r. wydobyła w sumie ponad 2,5 mln ton węgla. W tym roku w ramach grupy działa już tylko kopalnia ČSM i jest to zarazem jedyna kopalnia węgla kamiennego w Czechach. Plan na 2022 r. zakłada, że z ČSM wyjedzie około 1,3 mln ton czarnego paliwa. Część surowca trafia na polski rynek, a ponadto wielu pracowników tej kopalni to Polacy – czytamy w wyjaśnieniu.
Niewykluczone, że teraz także Czechom będzie zależało na tym, by polubownie rozwiązać spór o Turów i nie doprowadzić do eskalacji konfliktu wokół kopalni ČSM. Problemem może być jednak to, że waga obu spraw nie jest taka sama. Kopalnia Turów (węgiel brunatny) ma działać aż do 2044 r., a od jej istnienia uzależniona jest działalność elektrowni Turów, która stanowi ważny element dla zapewnienia stabilności dostaw energii w kraju. Tymczasem kopalnia ČSM (węgiel kamienny) najpewniej już z końcem tego roku zostanie zamknięta, a jej brak nie zachwieje bezpieczeństwem energetycznym naszego sąsiada. Niewątpliwie jednak sprawa ta może postawić Czechów w niekorzystnym świetle – ocenił portal.
Kolejna odsłona postępowania przed TSUE odbędzie się już 3 lutego, kiedy to poznamy opinię rzecznika generalnego Trybunału w sprawie Turowa. Dla Polski czas ma znaczenie, bo kara liczona za niewykonanie postanowienia o zatrzymaniu kopalni rośnie z każdym dniem. Do dziś Polska ma do zapłacenia z tego tytułu już 60 mln euro, czyli ponad 270 mln zł. – pisze Businessinsider.com.pl
Jak czytamy w podsumowaniu, polski rząd deklaruje, że kary nie zapłaci. Komisja Europejska wysłała już dwa wezwania do zapłaty, a jeśli pieniędzy nie otrzyma, potrąci środki z przyznanych naszemu krajowi unijnych funduszy. – Jesteśmy w stanie ponieść ten koszt – zadeklarował w miniony czwartek rzecznik rządu Piotr Müller. (jmk)
Foto: Businessinsider.com.pl
Źródło: Businessinsider.com.pl