Polski Ład chce skończyć z praktyką zakładania zagranicznych spółek, które są kontrolowane przez polskich podatników, ale służą optymalizacji zobowiązań podatkowych. Zmiany przepisów stanowią, że miejsce zarządu to nie tylko miejsce, gdzie podejmowane są zasadnicze decyzje dotyczące przedsiębiorstwa, ale także miejsce faktycznego prowadzenia bieżącej działalności gospodarczej.
Zgodnie z obecnie funkcjonującym art. 3 ust. 1 ustawy o CIT podatnicy mający siedzibę lub zarząd na terytorium Polski podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. Określenie siedziby spółki co do zasady nie jest problematyczne, ponieważ każda spółka powinna mieć tę kwestię uregulowaną w umowie lub statucie. Problem pojawia się, jeżeli chodzi o kwestię posiadania zarządu na terytorium Polski. W związku z tym ustawodawca w ramach pakietu zmian podatkowych wprowadzanych Polskim Ładem planuje doprecyzowanie pojęcia zarządu w Polsce.
Zmiany przewidziane w Polskim Ładzie
Polski Ład chce skończyć z praktyką zakładania zagranicznych spółek, które są kontrolowane przez polskich podatników, ale służą optymalizacji zobowiązań podatkowych. W tym zakresie zaproponowane zmiany stanowią implementację wyroku NSA z 18 listopada 2016 r., nr II FSK 2475/14, w którym NSA wskazał, że miejsce zarządu to nie tylko miejsce, gdzie podejmowane są zasadnicze decyzje dotyczące przedsiębiorstwa, ale także miejsce faktycznego prowadzenia bieżącej działalności gospodarczej.
Polski Ład przewiduje wprowadzenie ust. 1a do artykułu ustawy o CIT, zgodnie z którym podatnik ma zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej między innymi, gdy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są prowadzone w sposób zorganizowany i ciągły bieżące sprawy tego podatnika na podstawie w szczególności:
umowy, decyzji, orzeczenia sądu lub innego dokumentu regulującego założenie lub funkcjonowanie tego podatnika, lub udzielonych pełnomocnictw, lub powiązań w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 5.
Powyższy katalog przesłanek wystąpienia zarządu na terytorium Polski ma charakter przykładowego wyliczenia, na co wskazuje użycie słów „między innymi”. Przyjąć zatem należy, że definicja wskazana w nowo dodanym przepisie ma charakter bardzo otwarty, co może w przyszłości prowadzić do licznych sporów z fiskusem.
Zaproponowane rozwiązanie sprawdzi się jedynie w czysto teoretycznych, podręcznikowych sytuacjach przewidujących, że sposób prowadzenia spraw spółki świadczący o zorganizowaniu oraz ciągłości będzie uregulowany w umowie, decyzji, orzeczeniu sądu lub innym dokumencie regulującym założenie lub funkcjonowanie podatnika.
Należy jednak wskazać, że takie kwestie najczęściej nie są uregulowane w tego typu dokumentach.
Problematyczne są sytuacje, w których przykładowo członkowie zarządu mieszkają w Polsce, a siedziba spółki to Cypr. Na Cyprze odbywają się także spotkania zarządu i podejmowane są kluczowe decyzje dla spółki, jednak część bieżącej działalności wykonywana jest przez członków zarządu w Polsce. Czy zgodnie z powyższą definicją w Polsce wystąpi miejsce zarządu? Jest to bardzo problematyczna kwestia, zwłaszcza w obecnych czasach, gdy do wykonywania bieżącej działalności przez zarząd często wykorzystywana jest praca zdalna.
Prowadzenie spółki na podstawie powiązań
W Polskim Ładzie wprowadzono też całkowicie nowe ujęcie w zakresie ustalania miejsca prowadzenia zarządu spółki. W zakresie ustalenia powiązań dokonane zostało odwołanie do definicji powiązań, zgodnie z którą podmioty powiązane to: podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub podmioty, na które wywiera znaczący wpływ: ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub spółki niemające osobowości prawnej i ich wspólników, lub podatnika i jego zagraniczny zakład, a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej – spółkę kapitałową wchodzącą w jej skład i jej zagraniczny zakład.
Odwołanie do powiązań na gruncie przepisów o cenach transferowych może prowadzić do różnych, skrajnych sytuacji, ponieważ definicja i sposób ustalania powiązań są bardzo szerokie. Przykładowo, jeżeli polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada udziały w zagranicznej spółce, może okazać się, że zagraniczna spółka, pomimo iż jest zakładem polskiej spółki, będzie także polskim rezydentem. W takiej sytuacji powstaną liczne wątpliwości, jak należy traktować takie przypadki.
Ponadto należy zwrócić uwagę na szeroki sposób ustalania powiązań w ramach przepisów o cenach transferowych, w szczególności na kwestię wywierania znaczącego wpływu na inny podmiot oraz powiązań „rodzinnych”. Innymi słowy, na ustalenie rezydencji podatkowej wpływ zacznie mieć nie tylko miejsce sprawowania faktycznego zarządu, ale także miejsce zamieszkania rodzin członków zarządu. Jest to kryterium kwestionowane w ramach przepisów o cenach transferowych, z uwagi na trudności w ustalaniu powiązań rodzinnych oraz wpływu tych powiązań na podejmowane decyzje. Podobny problem może też wystąpić w przypadku ustalania miejsca zarządu.
Foto: CEO Magazyn Polska
Źródło: Kancelaria Prawna Skarbiec