Trybunał Konstytucyjny ocenił dziś przepisy covidowe, które bezterminowo zawiesiły przedawnienie karalności przestępstw i kar przewidzianych w kodeksie karnym i karnoskarbowym. W efekcie tych przepisów podatnicy znaleźli się w potrzasku. Trybunał orzekł, że przepisy były niezgodne z konstytucją – podał serwis Businessinsider.com.pl.
Wyrok TK (sygn. akt P 12/22) dotyczył przepisów covidowych, wprowadzonych 27 czerwca 2021 r. Dotyczy on zarówno spraw karnych, jak i karnoskarbowych. Chodziło o podatnika, który w deklaracjach VAT podał nieprawdę, co zostało zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe. Podatnikowi groziła za to kara karnoskarbowa. Miał o niej orzec sąd. Kara miała się przedawnić z końcem 2021 r. Problem w tym, że na mocy przepisów covidowych (art. 15zzr1 ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych) przedawnienie kary w trakcie 2021 r. zostało zawieszone. Problem w tym, że przepisy zawieszały możliwość ukarania podatnika bezterminowo – wskazano w treści.
Zgodnie z art. 15zzr1 ust. 1 ustawy covidowej, „w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu, oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe”
Przepis wszedł w życie 27 czerwca 2021 r. Trwał wtedy stan epidemii. Nie wiadomo było, kiedy się on zakończy. Do Sądu Rejonowego w Jarosławiu, w tym czasie, wpłynął akt oskarżenia przeciw podatnikowi, któremu zarzucono naruszenie przepisów karnoskarbowych. Przestępstwo skarbowe miało ulec przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2021 r., ale przepisy covidowe zawiesiły przedawnienie karalności czynu i wykonanie kary. Mało tego, Sąd Rejonowy w Jarosławiu zwrócił uwagę, że art. 15zzr1 ust. 1 ustawy covidowej nie przewiduje:
- terminu, do którego obowiązywać będzie omawiane zawieszenie biegu terminów przedawnienia karalności przestępstw i przedawnienia wykonania kary, oraz
- nie określa maksymalnego limitu czasowego, do którego zawieszenie przedawnienia może trwać.
Sąd postanowił więc zapytać TK o to, czy ten przepis jest zgodny z konstytucją. Rozstrzygnięcie TK ma istotne znaczenie dla podatnika, któremu zarzucono popełnienie przestępstwa karnoskarbowego - wskazano.
Jak wyjaśnił SR w Jarosławiu, orzeczenie TK o niekonstytucyjności art. 15zzr1 ust. 1 ustawy covidowej, będzie oznaczało, że Sąd Rejonowy w Jarosławiu musi przyjąć, że przedawnienia nastąpiło z dniem 31 grudnia 2021 r. i umorzyć postępowanie. Jeśli jednak Trybunał orzekłby, że przepis jest konstytucyjny, sąd będzie mógł nadal prowadzić postępowanie, o ile oczywiście do tego czasu nie upłynie okres sześciu miesięcy od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii – czytamy w informacji.
Trybunał orzekł, że art. 15zzr1 ust. 1 ustawy covidowej jest niezgodny z art. 2 konstytucji - czytamy.
Wyrok uzasadnił sędzia Andrzej Zielonacki. Wyjaśnił, że art. 15zzr1 ustawy covidowej wszedł w życie 27 czerwca 2021 r.
- Stan zagrożenia epidemicznego w związku z covid, został ogłoszony 14 marca 2020 r. Został on odwołany 20 marca 2020 r. w związku z tym, że tego samego dnia został ogłoszony stan epidemii. Stan ten został odwołany 16 maja 2022 r. I znów obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego, który został odwołany dopiero 1 lipca 2023 r. – przypomniał sędzia Zielonacki.
TK zgodził się z sądem rejonowym, że ustawodawca w art. 15zzr1 nie wskazał terminu, do którego obowiązywać miało zawieszenie biegu terminu przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. Nie określił również maksymalnego limitu czasowego, do którego mogło ono trwać. - To godziło w zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa — wyjaśnił sędzia Andrzej Zielonacki.
Przepis był m.in. sprzeczny z art. 44 par. 2 kodeksu karnego skarbowego przez to, że mimo przedawnienia należności publicznoprawnej, nadal utrzymał karalność przestępstwa z nią związanego - wskazano
Co więcej, uzasadniał sędzia Zielonacki, zawieszenie przedawnienia karalności czynu bez wskazanej konkretnej daty narażało zainteresowane podmioty na skutki prawne, których nie mogli wcześniej przewidzieć. - Uchwalane przez ustawodawcę nowe przepisy nie mogą zaskakiwać ich adresatów. Co do zasady, ustawodawca ma możliwość swobodnego regulowania instytucji przedawnienia, ale brak określenia maksymalnego czasu zawieszenia z powodu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii powodował, że zawieszenie biegu przedawnienia mogło utrzymywać się i utrzymywało się przez czas nieokreślony (ponad trzy lata) i to niezależnie od rzeczywistego wpływu obostrzeń sanitarnych na zdolność organów procesowych do sprawnego dokonywania czynności — uzasadnił TK.
Co istotne, dodał sędzia Zielonacki, sporny przepis zależał też od organu władzy wykonawczej, czyli ministra zdrowia, który decyduje o stanie epidemii i zagrożenia epidemicznego w drodze rozporządzenia.
- W demokratycznym państwie prawnym jest to konstytucyjnie niedopuszczalne — stwierdził sędzia Andrzej Zielonacki.
Zdaniem TK, postępowania karne i karnoskarbowe były w praktyce kontynuowane również w okresie epidemii.
— Wprowadzenie art. 15zzr1 w okresie 15 miesięcy po rozpoczęciu epidemii było więc działaniem nieproporcjonalnym i niezgodnym z art. 2 konstytucji — stwierdził sędzia Zielonacki.
TK zwrócił też uwagę, że ustawodawca już raz, w marcu 2020 r. wprowadził art. 15zzs ustawy covidowej, który zawieszał bieg terminów procesowych i sądowych. Został on uchylony już po sześciu tygodniach, 16 maja 2020 r. Ustawodawca nie przedstawił żadnych argumentów za zawieszeniem terminów w prawie karnym po kolejnych 13 miesiącach (od 27 czerwca 2021 r.) – napisano dalej.
Sędzia Andrzej Zielonacki wyjaśnił, że wyrok TK usuwa z systemu prawnego skutek, jaki wywierał art. 15zzr1 ust. 1 ustawy covidowej. Oznacza to, że podatnicy mają otwartą drogę do wznowienia zakończonych już postępowań. W sprawach, które są nadal w toku, sądy będą pomijać przepis przy orzekaniu i muszą stosować ogólne przepisy dotyczące biegu przedawnienia – wyjaśniono w podsumowaniu
Wyrok jest ostateczny.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2023 r., sygn. akt P 12/22
(jmk)
Foto: Podatki Gazeta Prawna // GazetaPrawna.pl
Źródło: Businessinsider.com.pl