Wprowadzenie przepisów o zagranicznych spółkach kontrolowanych miało na celu ograniczenie międzynarodowego planowania podatkowego, polegającego na transferze dochodów z Polski do innych, bardziej korzystnych podatkowo jurysdykcji. Dobrą praktyką w przypadku polskich podatników posiadających oddziały czy spółki zagraniczne jest zidentyfikowanie problemu oraz odpowiednie nim zarządzenie poprzez przygotowanie schematu rozliczeń w postaci instrukcji czy wewnętrznych procedur. Stopień skomplikowania tematu sprawia jednak, że podatnicy często nie są w stanie sami odpowiednio zidentyfikować tematu, przez co może to prowadzić do znacznego ryzyka podatkowego i odpowiedzialności karno-skarbowej.
Czym są zagraniczne spółki kontrolowane?
Zagraniczna jednostka może być prowadzona jako:
• osoba prawna,
• spółka kapitałowa w organizacji,
• jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej,
• fundacja, trust lub inny podobny podmiot,
• podatkowa grupa kapitałowa,
• wydzielona organizacyjnie lub prawnie część zagranicznej spółki, jeżeli nie posiadają na terytorium Polski zarządu ani rejestracji, a polski rezydent podatkowy posiada bezpośrednio lub pośrednio udział w kapitale, prawo głosu w organach kontrolnych, zarządzających lub ekspektatywę takich praw.
Zagraniczna jednostka kontrolowana może powstać na kilka różnych sposobów. Pierwszy to sytuacja gdy zagraniczna spółka podmiotu ma siedzibę lub zarząd w tzw. rajach podatkowych. Nie ma znaczenia okres uczestniczenia podatnika w takiej jednostce, ponieważ funkcjonuje domniemanie posiadania takich udziałów cały rok.
Druga możliwość to sytuacja, gdy podmiot co prawda nie ma spółki kontrolowanej w raju podatkowym, lecz w kraju z którym Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy międzynarodowej, w szczególności w zakresie unikania podwójnego opodatkowania, albo Unia Europejska nie zawarła takiej umowy.
Ostatnia możliwość to łączne spełnienie przez zagraniczną spółkę następujących warunków łącznie:
• posiadanie przez polskiego podatnika bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 50% udziałów w kapitale lub 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających lub 50% prawa udziału w zysku,
• 33% przychodów spółki zagranicznej osiągnięte w roku podatkowym pochodzi z działalności kapitałowej: dywidend oraz innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, a także zbycia udziałów, wierzytelności; odsetek, pożyczek, poręczeń, gwarancji, licencji, praw autorskich,
• faktycznie zapłacony podatek przez tę jednostkę jest niższy niż wynikałby z kalkulacji podatku należnego, w sytuacji gdyby spółka była polskim rezydentem.
W przypadku podatkowych grup kapitałowych sprawowanie kontroli odnosi się do spółki dominującej. W takich przypadkach faktycznie zapłacony podatek równy jest wartości podatku dla spółki dominującej w sytuacji gdyby nie była członkiem podatkowej grupy kapitałowej.
Ponadto warto zaznaczyć, że podatek faktycznie zapłacony nie odnosi się do nominalnej jego wartości. Obliczając hipotetyczny podatek do zapłaty w Polsce należy brać pod uwagę różne ulgi i zwolnienia przysługujące podatnikowi, w efekcie podatnik zobowiązany jest do prowadzenia „podwójnej” księgowości.
Dochód CFC
Zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy o CIT dochody zagranicznej spółki kontrolowanej opodatkowane są wg stawki 19%. Podstawę opodatkowania stanowi dochód spółki zagranicznej w wysokości proporcjonalnej do okresu, w którym spółka zagraniczna była kontrolowana. Dla pierwszej i drugiej grupy jednostek kontrolowanych istnieje domniemanie, że udziały posiadane są przez cały rok, ale w przypadku drugim, domniemanie można obalić, jeżeli podatnik wykaże, że okres posiadania jest inny.
Od obliczonego podatku należy odliczyć kwoty podatku zapłaconego za granicą. Ma to na celu wyeliminowanie wielokrotnego opodatkowania tych samych dochodów spółki zagranicznej.
Zeznanie podatkowe
Dochody z zagranicznych spółek kontrolowanych powinny być wykazywane w odrębnych zeznaniach podatkowych, które należy złożyć do końca dziewiątego miesiąca kolejnego roku podatkowego jednostki. Ponadto w tym terminie powinno się wpłacić należny podatek jednorazowo, bez zaliczek w trakcie roku.
Zwolnienia z podatku
Opodatkowaniu nie podlegają spółki znajdujące się na terytorium Unii Europejskiej albo EOG (Europejski Obszar Gospodarczy), prowadzące w tych krajach istotną rzeczywistą działalność gospodarczą. W szczególności powinny one być zarejestrowane w tym kraju, funkcjonować w oparciu o uzasadnienie biznesowe ich istnienia, posiadać personel, wyposażenie i lokal współmierny do prowadzonej działalności, podpisywać umowy i porozumienia związane z działalnością i uzasadnione gospodarczo, samodzielnie prowadzić biznes. Nie jest to katalog zamknięty, a jedynie przykładowe przesłanki, niemniej ewentualne inne dowody powinny wskazywać i uzasadniać istotną rzeczywistą działalność, w szczególności z uwagi na duże zainteresowanie Ministerstwa Finansów tego typu strukturami, co znalazło się np. w ostrzeżeniu MF przed optymalizacją w tym zakresie. W ostrzeżeniach tych MF podał kolejne negatywne warunki prowadzenia istotnej rzeczywistej działalności, m.in. takie jak: brak tożsamości członków zarządu, brak tożsamości konta bankowego, czy brak możliwości prowadzenia własnych spraw zagranicznego podmiotu.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.